Vụ Đông Xuân là gì và diễn ra khi nào?
Vụ Đông Xuân hằng năm vẫn được xem là vụ mùa quan trọng nhất trong cơ cấu sản xuất lúa của cả nước, giúp mang lại sản lượng cao và đóng vai trò thiết yếu trong sản xuất nông nghiệp. Đây là một trong ba vụ chính trong năm tại Việt Nam, bao gồm vụ Đông Xuân, vụ Hè Thu và vụ Mùa, được diễn ra vào thời điểm cuối năm, khi thời tiết chuyển dần sang xuân tạo điều kiện lý tưởng cho cây lúa phát triển mạnh mẽ.
Đây là vụ mùa mở đầu năm mới, thường được gieo sạ vào khoảng tháng 10 – 11 và thu hoạch vào khoảng tháng 3 – 4 năm sau. Ở miền Bắc, do ảnh hưởng của khối khí lạnh từ phía Bắc di chuyển xuống nước ta tạo nên một mùa đông lạnh hơn so với miền Trung và miền Nam, nên thường được gieo sạ sớm nhằm đảm bảo sự sinh trưởng tốt nhất cho cây lúa trước khi bước vào giai đoạn trổ bông. Trong khi đó, miền Trung và miền Nam có thể linh hoạt hơn trong việc bố trí thời vụ, dựa vào nguồn nước và điều kiện nhiệt độ. Đặc biệt là miền Nam tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), nơi được xem là vựa lúa lớn nhất cả nước, đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp lương thực nội địa cũng như xuất khẩu, nhờ vào điều kiện khí hậu thuận lợi cùng với hệ thống sông ngòi chằng chịt tạo thuận lợi cho canh tác.
Vì sao vụ Đông Xuân được xem là quan trọng nhất trong ba vụ lúa?
Để nói vì sao vụ Đông Xuân là vụ lúa quan trọng và luôn cho năng suất cao nhất cả nước thì lý do chính là ở thời điểm canh tác, đây chính là “thời điểm vàng” khi lúa được gieo vào thời điểm sâu bệnh ít phát sinh, nhiệt độ và độ ẩm thuận lợi, tuy vẫn gặp một vài đợt rét đầu mùa nhưng vẫn khá ổn định giúp cây phát triển đều, ít bị sốc nhiệt. Thời gian sinh trưởng dài cũng là một phần giúp cho cây lúa có thời gian tích lũy dinh dưỡng, nâng cao năng suất và chất lượng hạt. Và vụ lúa Đông Xuân có thể áp dụng trên nhiều loại địa hình khác nhau, từ vùng đồng bằng đến trung du, miền núi với điều kiện có nguồn nước tưới ổn định cho cây là có thể canh tác được.
Dù thuận lợi nhưng vụ Đông Xuân vẫn tồn tại một số rủi ro như khả năng xâm nhập mặn ở các vùng ven biển nếu xuống giống trễ, hoặc rầy nâu di trú đầu vụ khi không tuân thủ lịch gieo sạ đồng loạt. Ngoài ra, biến động thời tiết bất thường trong những năm gần đây cũng buộc nông dân phải theo dõi sát dự báo khí tượng, thuỷ văn để điều chỉnh biển pháp chăm sóc kịp thời.
Vụ mùa đóng vai trò quan trọng của cung cầu trong và ngoài nước
Vụ Đông Xuân tại cánh đồng Mường Thanh
Vụ Đông Xuân không chỉ đóng vai trò cung cấp nguồn sản lượng lúa chất lượng cao mà còn là nền tảng kinh tế của hàng triệu hộ nông dân. Sản lượng từ vụ Đông Xuân chiếm tỷ lệ lớn trong tổng nguồn cung cấp lúa gạo của cả nước, đặc biệt là nguồn lúa chất lượng cao phục vụ xuất khẩu. Chất lượng hạt lúa ổn định, tỷ lệ tấm thấp và độ thơm tốt giúp gạo Việt Nam giữ vững uy tín trên nhiều thị trường khó tính. Thành công của vụ Đông Xuân góp phần định hình giá trị xuất khẩu gạo, nâng cao thu nhập cho người trồng lúa và tạo động lực cho các vụ tiếp theo. Bởi vậy, từ người làm ruộng cho đến nhà quản lý và doanh nghiệp đều dành sự quan tâm đặc biệt cho vụ Đông Xuân – mùa vụ được xem như “mùa vàng” mở đầu cho một năm mới với nhiều kỳ vọng.
Có thể thấy vụ Đông Xuân không chỉ là vụ lúa cho năng suất và chất lượng cao nhất trong năm mà nó còn là tiền đề cho những mùa vụ sau, giữ vai trò then chốt quyết định hiêụ quả sản xuất nông nghiệp cả năm. Việc nắm bắt rõ thông tin về thời gian gieo trồng, kiểm soát tốt các dịch bệnh và chủ động ứng phó với các tác động của môi trường bên ngoài giúp phát huy tối đa lợi thế của vụ mùa này.Đông Xuân thắng lợi, không chỉ người nông dân yên tâm về thu nhập mà chuỗi cung ứng lúa gạo trong nước và xuất khẩu cũng được đảm bảo ổn định, tạo tiền đề vững chắc cho các vụ tiếp theo và cho cả một năm nông nghiệp bền vững.